Inflacja w Polsce wyraźnie wyhamowała. Widać to w portfelach – ceny w sklepach nie rosną już tak gwałtownie, a paliwo na stacjach nie przyprawia o zawrót głowy. Mimo to stopy procentowe pozostają na wysokim poziomie. Dla wielu kredytobiorców to zaskoczenie – przecież skoro inflacja spada, oprocentowanie kredytów też powinno pójść w dół. Ale tak się nie dzieje. Dlaczego? Odpowiedź wymaga przyjrzenia się temu, jak działa polityka pieniężna i dlaczego bank centralny nie spieszy się z obniżkami.
Rola stóp procentowych w gospodarce
Stopy procentowe to jedno z głównych narzędzi, jakimi dysponuje Narodowy Bank Polski. Ich poziom wpływa na to, ile kosztuje kredyt i ile można zyskać na oszczędzaniu. Kiedy bank centralny je podnosi, kredyty stają się droższe – to ogranicza wydatki i spowalnia wzrost cen. Gdy stopy są niskie, pieniądz szybciej krąży w gospodarce, bo kredyty są tańsze, a lokaty mniej opłacalne. Dlatego właśnie poziom stóp procentowych ma tak duże znaczenie dla inflacji.
Inflacja a decyzje RPP
W teorii spadająca inflacja powinna oznaczać przestrzeń do luzowania polityki pieniężnej. Ale w praktyce Rada Polityki Pieniężnej analizuje znacznie szerszy obraz. Patrzy nie tylko na dane miesięczne, ale też na prognozy i ryzyka, które mogą wpłynąć na gospodarkę w dłuższej perspektywie. Jednym z takich zagrożeń jest tzw. efekt odbicia. Jeśli stopy zostałyby obniżone zbyt szybko, inflacja mogłaby znów zacząć przyspieszać. RPP tego scenariusza chce uniknąć.
Obawy przed przedwczesnym luzowaniem polityki pieniężnej
Wysokie stopy procentowe pełnią obecnie rolę stabilizującą. Dają sygnał, że bank centralny nie zamierza dopuścić do ponownego skoku inflacji. Taka postawa buduje zaufanie wśród konsumentów, przedsiębiorców i inwestorów. Przykład? Jeśli ktoś planuje dużą inwestycję, nie chce ryzykować, że za pół roku inflacja znów ruszy w górę i wszystko podrożeje. Dlatego bank centralny utrzymuje ostrożne podejście, nawet jeśli obecne dane wyglądają obiecująco.
Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na inflację
Inflacja nie bierze się tylko z lokalnych decyzji i polityki monetarnej. Duży wpływ mają też czynniki globalne – ceny surowców, sytuacja geopolityczna, kursy walut czy polityka fiskalna rządu. Przykład? Wzrost cen energii na światowych rynkach w 2022 roku wywołał gwałtowny wzrost inflacji w wielu krajach, niezależnie od poziomu stóp procentowych. Dlatego NBP patrzy na inflację szerzej – jako efekt wielu powiązanych zjawisk, których nie da się kontrolować wyłącznie decyzjami krajowymi.
Wpływ wysokich stóp procentowych na gospodarkę
Dla kredytobiorców wysoki poziom stóp oznacza droższe raty. Dotyczy to zarówno kredytów hipotecznych, jak i gotówkowych. Przedsiębiorcy również odczuwają to w swoich kosztach – finansowanie inwestycji staje się droższe, a zyski z działalności mniej przewidywalne. Ale z drugiej strony – osoby oszczędzające korzystają z wyższych odsetek, a banki są bardziej ostrożne przy udzielaniu kredytów. To wszystko wpływa na dynamikę całej gospodarki, spowalniając ją, ale też dając czas na ustabilizowanie sytuacji.
Perspektywy na przyszłość
Czy stopy procentowe spadną? Takie pytania zadaje sobie wielu analityków i kredytobiorców. Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Dużo zależy od tego, jak będzie się zachowywać inflacja w kolejnych miesiącach, jaka będzie reakcja rynku pracy oraz jakie decyzje podejmą największe gospodarki świata. W marcu 2024 roku prezes NBP zasugerował, że przedwczesne cięcia stóp mogłyby zaszkodzić stabilności systemu. Dopiero gdy inflacja będzie niższa przez dłuższy czas i nie pojawią się nowe zagrożenia, będzie przestrzeń do ich obniżenia.
Jacek Grudniewski
Ekspert portalu Kredytypozyczki.com
